Chorzów jest jednym z ciekawszych miast Górnego Śląska, a ciekawa historia i liczne zabytki sprawiają, że turyści chętnie zaglądają na jego teren. Miasto, które powstało w latach 30 XX wieku w wyniku połączenia miasta Królewska Huta oraz wsi Chorzów (dziś Chorzów Stary) oraz Wielkie Hajduki, zaskakuje cennymi zabytkami techniki, perełkami architektury oraz parkami. Co warto zobaczyć w tym mieście?
W tym artykule:
Park Śląski
Park Śląski (dawniej znany jako Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku) to popularne miejsce wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców Górnego Śląska. Park rozciąga się na terenie trzech miast: Chorzowa, Katowic i Siemianowic Śląskich, a na jego terenie czeka sporo atrakcji.
Legendia, czyli najstarsze wesołe miasteczko w Polsce, Górnośląski Park Etnograficzny, Śląski Ogród Zoologiczny oraz Górnośląski Park Etnograficzny – oto atrakcje, którym z pewnością warto poświęcić swój czas.
Wielkim powodzeniem cieszy się też Elka – kolejka linowa kursująca nad parkiem, oraz Planetarium Śląskie, które jest jednym z największych i najstarszych obiektów tego typu w Polsce. Na terenie Parku śląskiego znajduje się też Stadion Śląski, zwany Kotłem Czarownic, od 2020 roku działający jako Narodowy Stadion Lekkoatletyczny.
Ulica Wolności
Ulica Wolności jest najsłynniejszą ulicą Chorzowa. Na odcinku około 2 km można ujrzeć piękne kamienice oraz okazałe gmachy użyteczności publicznej. „Wolka” powstała w połowie XIX wieku, gdy priorytetem stało się zapewnienie sprawnego dojazdu do Królewskiej Huty i istniejącej w jej sąsiedztwie stacji kolejowej. Co można tu zobaczyć? Piękne kamienice secesyjne i neorenesansowe, budynek kina „Panorama” (jednej z najstarszych sal kinowych w Polsce) oraz modernistyczny budynek Komunalnej Kasy Oszczędności z 1937 roku (czyli najstarszy drapacz chmur na terenie Chorzowa). Na szczególne wyróżnienie zasługuje neogotycki gmach Poczty Głównej, znajdujący się na początku ulicy Wolności.
Gmach Poczty Głównej
Neogotycki budynek Poczty Głównej jest jednym z najpiękniejszych zabytków architektury na terenie Chorzowa. Gmach pochodzi z końca XIX wieku, według projektu przygotowanego przez Johanna Schuberta. Ostrołukowe okna, wieża z ażurowym hełmem oraz wnętrze, które częściowo zachowało swój historyczny układ – oto cechy decydujące o wyjątkowości zabytku.
Muzeum Hutnictwa
Muzeum Hutnictwa przedstawia dzieje hutnictwa żelaza, przy czym autorzy wystawy najmocniej skupili się tu na losach chorzowskich zakładów: huty Batory (dawniej Bismarck) oraz Huty Kościuszko (dawniej znanej jako Huta Królewska). Siedzibą muzeum jest budynek z końca XIX wieku, dawniej służący jako elektrownia Huty Królewskiej. Jest on cennym zabytkiem, któremu warto przyjrzeć się uważniej w trakcie wycieczki po Chorzowie.
Szyb Prezydent
Kolejnym zabytkiem techniki, z którego Chorzów może być dumny, jest Kompleks Sztygarka z charakterystycznym Szybem Prezydent. Wieża wyciągowa powstała w latach 30. XX wieku w celu usprawnienia pracy w miejscowej kopalni. Dziś jest najlepszą pamiątką po kopalni „Prezydent”, której początków należy szukać jeszcze w XVIII stuleciu. To wtedy z inicjatywy hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena powstała kopalnia ,,Prinz Carl zu Hessen” (później przemianowana na ,,Königsgrube”).
Kościół św. Wawrzyńca
Kościół św. Wawrzyńca jest wyjątkowym zabytkiem architektury na terenie miasta. Dlaczego? Bo jest on cenną perełką drewnianej architektury, obok której trudno przejść obojętnie. Wiadomo, że kościół pochodzi z 1599 roku, a do lat 20. XX wieku stał w Knurowie. W latach 30. XX wieku przeniesiono go do Chorzowa, w którym do dziś służy jako kościół parafialny. Świątynia zbudowana z drewna modrzewiowego jest ciekawym przykładem budownictwa zrębowego oraz jednym z ważniejszych obiektów na Szlaku Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego. Kto zajrzy do wnętrza kościoła, ten zobaczy m.in. polichromie wykonane przez Stefana Kątskiego, XVII-wieczny obraz św. Wawrzyńca oraz pochodzącą z XV wieku kropielnicę znajdującą się w kościelnym przedsionku.
Schron dowodzenia
W Parku Rederna na szczególne wyróżnienie zasługuje schron dowodzenia, zbudowany w 1938 roku jako siedziba sztabu pułku fortecznego. Był to obiekt samowystarczalny, wyposażony w wentylację i instalację elektryczną.
Ten dwukondygnacyjny obiekt od 2012 roku jest udostępniany zwiedzającym, a organizowane tu lekcje historii cieszą się wielkim zainteresowaniem. Co można tu zobaczyć? Klatkę schodową łączącą dwie kondygnacje schronu, śluzę przeciwgazową, pokój operacyjny i dawną izbę łączności. Na uwagę zasługują też pomieszczenia, w których mieszkała załoga schronu oraz posadzki z terakoty, które wciąż można ujrzeć w niektórych pomieszczeniach.
Plac Hutników
Plac Hutników znany jest dzięki tężni solankowej oraz pomnikowi przypominającemu o zasługach hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena. Ten pruski minister jest jednym z „ojców” przemysłu na Górnym Śląsku. W swej karierze był m.in. dyrektorem Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu oraz szefem Departamentu Górnictwa i Hutnictwa państwa pruskiego. Dzięki niemu na Górny Śląsk trafiła maszyna parowa, z jego inicjatywy powstały piece hutnicze opalane koksem. Były to inwestycje przełomowe dla górnośląskiego przemysłu, które pozwoliły Redenowi zapisać się na dobre w dziejach regionu.
Dom Kalidego
Jednym z ważniejszych atrakcji robotniczej kolonii związanej z Królewską Hutą jest dom, w którym w 1801 roku urodził się Theodor Erdmann Kalide. Słynny „rzeźbiarz brązu i żelaza” urodził się jako syn Gottlieba Kalide (inspektora hutniczego) i pochodzącej z Nakła Śląskiego Charlotty Wilhelminy Beck. Theodor był związany m.in. z chorzowską hutą , berlińską Królewską Akademią Sztuk Pięknych oraz Królewską Odlewnią Żeliwa w Gliwicach.
Do najsłynniejszych prac artysty zaliczają się m.in. rzeźba „Chłopiec z łabędziem”, rzeźba „Lew czuwający” oraz pomnik Friedricha Wilhelma von Redana, którego rekonstrukcję można obecnie podziwiać na chorzowskim Placu Hutników.