Wokół zachwycającego, aczkolwiek potencjalnie niebezpiecznego wulkanu Wezuwiusz we włoskiej Kampanii mieszkają tysiące osób. Stosunkowo niezawodne i szybkie połączenie miejscowości rozsianych dookoła wulkanu łączy ze sobą oraz stolicą regionu sieć wąskotorowych kolei elektrycznych Circumvesuviana.
Kolei takiej jak Circumvesuviana nie spotkamy nigdzie w Polsce. Przede wszystkim dlatego, że w Polsce wąskotorówki pełnią funkcję wyłącznie niespiesznych kolejek turystycznych, a nie pełnoprawnego środka transportu publicznego. Ponadto nigdzie w Polsce żadna kolej nie ma tak dużych problemów z utrzymaniem estetyki taboru i infrastruktury. Czym innym są jednak aspekty wizualne, a czym innym aspekty techniczne. Przyjrzyjmy się więc bliżej funkcjonowaniu tego systemu.
Wąskim torem dookoła Wezuwiusza
Na system Circumvesuviana składa się 6 linii kolejowych o rozstawie szyn 950 mm, zelektryfikowanych systemem zasilania o napięciu 1,5 kV prądu stałego. Na tej wąskotorowej sieci obowiązuje (tak jak w całych Włoszech) ruch lewostronny, a pociągi rozwijają prędkość do 90 km/h.
Aktualnie Circumvesuviana uruchamia pociągi na następujących trasach:
- Napoli Porta Nolana – Nola – Baiano,
- Napoli Porta Nolana – Ottaviano, Sarno,
- Napoli Porta Nolana – Scafati – Poggiomarino,
- Napoli Porta Nolana – Torre Annunziata – Pompei Scavi – Sorrento,
- Napoli Porta Nolana – Centro Direzionale – San Giorgio,
- Napoli Porta Nolana – Pomigliano – Acerra.
Wszystkie linie mają wspólne punkty: początkową stację czołową Napoli Porta Nolana i Napoli Garibaldi, stację skomunikowaną z głównym dworcem kolejowym Neapolu – Napoli Centrale.
Cała sieć kolejowa liczy 142 kilometry. Pociągi obsługują łącznie 96 stacji, a średnia odległość między przystankami wynosi około 1,5 kilometra. Układ sieci pozwala objechać wulkan Wezuwiusz dookoła, choć nie da się tego dokonać z wykorzystaniem tylko jednego pociągu. Aby odbyć taką przejażdżkę, konieczne są przesiadki.
Najstarszy odcinek to linia Neapol – Baiano, otwarty już w 1885 roku. Liczy on 38 km i znajduje się na nim 28 stacji. Najnowszym odcinkiem sieci jest trzykilometrowa odnoga z Pomigliano d’Arco do stacji Accera, otwarta w 2005 roku.
Pociągi, które odstraszają wyglądem
Wadą pociągów obsługujących sieć Circumvesuviana jest ich stan wizualny. Składy są zazwyczaj wiekowe i bardzo zaniedbane. Na zewnątrz większość pojazdów jest pobazgrana graffiti, a w środku grozę może brudzić brud, tagi, odrapane poręcze i niezbyt wygodne, plastikowe krzesła.
Trzon parku taborowego stanowią trzyczłonowe jednostki serii FE220 z lat 1971-1993, które kursują pojedynczo lub złączone po dwie lub trzy jednostki. Drugim typem taboru jest 26 dostarczonych w 2008 i 2009 roku pociągów ETR211 „Metrostar”. Zdecydowanie nowsze pociągi wprawdzie mają klimatyzację, ale wizualnie są równie zaniedbane jak stare składy. „Metrostary” również są trzyczłonowe i kursują pojedynczo lub w dłuższych zestawieniach.
Co ciekawe, składy z XXI wieku mają system informacji pasażerskiej, ale wyświetla on tylko napis „EAV – Metrostar”, co czyni go bezużytecznym. Wadą nowych pociągów jest zdecydowanie mniejsza liczba siedzeń niż w starych pociągach. Co więcej, siedzenia te są tapicerowane, co przy niskim poziomie utrzymania czystości, nie jest to dobry pomysł. Fotele są tak brudne, że strach na nich siadać. Plastikowe siedzenia z FE220 mają więc tutaj przewagę. Warto również podkreślić, że część starych pociągów przeszła modernizację i wygląda znacznie lepiej niż niezmodernizowane składy.
Rozkład jazdy i bilety
Bilety na kolejkę kupujemy w kasach biletowych zlokalizowanych na stacjach. Ceny za przejazd wynoszą kilka euro. Jadąc z Neapolu do Herkulanum, zapłacimy 2,60 euro, do Pompejów 3,30 euro, a do Sorrento 4,60 euro. Zakupione bilety kasujemy w kasownikach, podczas przejścia przez bramki w drodze na peron.
Pasażerowie powinni uważać na pociągi oznaczone w rozkładzie jazdy lub na stacyjnych wyświetlaczach jako „EXP”. Są to pociągi ekspresowe, na których obowiązuje znacznie droższa taryfa. Warto o tym pamiętać, aby na pokładzie pociągu nie otrzymać mandatu.
Alternatywnym sposobem zapłaty za przejazd jest system Tap&Go. Na stacjach znajdują się urządzenia, do których przykładamy swoją kartę płatniczą. Kartę przykładamy dwa razy – pierwszy raz na stacji, na której rozpoczynamy podróż, a drugi na naszej stacji docelowej, po zakończeniu podróży. System na podstawie liczby przejechanej stacji sam pobierze odpowiednią opłatę za przejazd. Co ważne, w przypadku tego systemu każdy pasażer powinien posługiwać się swoją kartą płatniczą. Nie jest możliwe płacenie jedną kartą za przejazd kilku osób.
Częstotliwość kursów pociągów na sieci Circumvesuviana nie należy do najgorszych. Na przykład na linii z Neapolu do Sorrento przez Pompeje pociągi odjeżdżają co 36 minut. W niektórych porach wydaje się jednak, że nie jest to wystarczająca częstotliwość. Warto mieć na uwadze, że w szczycie sezonu może się zdarzyć, że zwyczajnie nie zmieścimy się do kolejki. Wówczas pozostaje nam oczekiwać na kolejny kurs.
Warto także pamiętać, że część kursów kolejki nie zatrzymuje się na niektórych stacjach. Problem może dotyczyć np. stacji Ercolano Scavi, z której korzystają turyści udający się na wulkan Wezuwiusz. Przed podróżą warto sprawdzić w rozkładzie jazdy, które kursy zatrzymują się na interesującej nas stacji.