Kolej dużych prędkości od kilkunastu lat stanowi coraz ważniejszy środek transportu w Hiszpanii. Rozbudowa sieci szybkiej kolei przebiega szybko i łączy coraz więcej najważniejszych miast. Sprawdziliśmy, jak wygląda podróż pociągiem, który przemierza Hiszpanię z prędkością do 300 km/h.
Sieć KDP w Hiszpanii
Kolej dużych prędkości funkcjonuje w Hiszpanii od 1992 roku. Pierwsze szybkie pociągi połączyły Madryt z Sewillą przez Kordobę. Gwałtowny rozwój sieci nastąpił w XXI wieku. Obecnie z Madrytu dojedziemy koleją dużych prędkości między innymi do Barcelony, Walencji, Malagi, Alicante, Murcji, Granady, Toledo, a także na północ, do Gijon, czy Vigo.
W budowie są między innymi odcinki z Walencji do Alicante, z Murcji do Almerii, z Palencji do Santander, a także z Malagi do Sewilli oraz z Toledo do Plasencji.
Na sieci kolei dużej prędkości zastosowano normalny rozstaw toru 1435 mm. Jest to o tyle istotne, iż konwencjonalna sieć kolejowa w Hiszpanii składa się z torów o znacznie szerszym rozstawie szyn 1668 mm. Sieć KDP buduje się jednak w normalnym rozstawie, aby była kompatybilna z europejską siecią kolejową. Dzięki temu pociągi dużej prędkości kursują także za granicę, z Barcelony do Marsylii oraz z Barcelony do Paryża.
Pociągi w Hiszpanii na wielu trasach rozwijają prędkość 300 km/h. Na fragmencie trasy Madryt – Barcelona kursują nawet z prędkością 310 km/h. W 2023 roku szybkie pociągi państwowego przewoźnika Renfe przewiozły ponad 31 mln pasażerów.
Rodzaje pociągów
W Hiszpanii funkcjonuje kilka kategorii pociągów, które są obsługiwane przez różnych przewoźników. Najwięcej kategorii obsługuje państwowa spółka Renfe:
- AVE – najstarsza i najpopularniejsza kategoria pociągów dużej prędkości w Hiszpanii. Poruszają się z prędkością 300-310 km/h, łącząc największe miasta w kraju oraz połączenia międzynarodowe z Barcelony do Lyonu i Marsylii.
- Avlo – funkcjonująca od 2021 roku lowcostowa kategoria pociągów dużych prędkości oferowana przez Renfe. Pociągi komfortem nie odbiegają znacząco od AVE, na ich pokładzie nie ma jednak baru. W zamian są automaty z przekąskami i zimnymi napojami. Istotną względem AVE jest układ siedzeń. W Avlo siedzenia są rozmieszczone w układzie 3+2, a w Ave 2+2, czyli tak jak w 2 klasie polskiego pendolino. Ceny przejazdu są niskie. Za przejazd na trasie Walencja – Madryt możemy zapłacić nawet 7-9 euro. Ceny oczywiście są dynamiczne. Im mniej obłożony pociąg, tym tańsze są bilety.
- Avant – średniodystansowe połączenia dużych prędkości, np. Madryt – Toledo, czy Sewilla – Kordoba. Są to pociągi tańsze od AVE, które rozwijają prędkość do 250 km/h i łączą miejscowości jednego regionu lub dwóch sąsiadujących ze sobą regionów. Obsługiwane są przez czterowagonowe zestawy pendolino, podobnych do naszych polskich odpowiedników.
- ALVIA – są to pociągi podobne do AVE, jednakże obsługiwane są przez pojazdy o zmiennym rozstawie kół. Dzięki temu mogą obsługiwać także połączenia do miast, w do których nie doprowadzono jeszcze linii dużych prędkości o normalnym rozstawie szyn. Pociągi Alvia pokonują część trasy z dużą prędkością po trasie KDP, a część po klasycznej, szerokotorowej linii. Kursują między innymi z Madrytu i Barcelony do Bilbao, z Alicante do Santander, czy z Madrytu i Barcelony do San Sebastian i Irun.
Renfe obsługuje także pociągi kategorii Euromed. Nie są to typowe hiszpańskie połączenia dużych prędkości. Rozwijają prędkość “zaledwie” 200-220 km/h i poruszają się po szerokich torach o hiszpańskim rozstawie szyn 1668 mm. Pociągi Euromed obsługują wschodnie wybrzeże kraju, łącząc Barcelonę z Walencją i Alicante.
Oprócz pociągów kolei państwowych Renfe funkcjonują także połączenia przewoźników prywatnych. Po hiszpańskich torach kursują także szybkie połączenia francuskiego przewoźnika Ouigo, który wykorzystuje na trasach dużych prędkości pociągi piętrowe, a także czerwone pociągi Iryo, organizowane przez Włochów i obsługiwane z wykorzystaniem włoskich zespołów trakcyjnych Freciarossa.
O czym pamiętać kupując bilet?
Bilety na pociągi najlepiej kupować na oficjalnych stronach kolei Renfe, Ouigo lub Iryo. Kupując bilety bez pomocy pośredników, zapłacimy za podróż mniej.
Ceny biletów na najtańsze pociągi zaczynają się od zaledwie kilku euro. Na przykład kupując bilety z kilkutygodniowym wyprzedzeniem na trasie Walencja – Madryt, możemy bez problemu znaleźć bilety już za 7 lub 9 euro w przypadku pociągów Avlo, za 9 euro w Ouigo oraz za 10 euro w Iyro. Cennik biletów u wszystkich przewoźników jest dynamiczny.
Ceny zmieniają się w zależności od przewidywanego obłożenia pociągów, podobnie jak ma to miejsce w przypadku linii lotniczych. Bilety na pociągi kursujące w godzinach szczytu mogą być znacznie wyższe i dochodzić do kilkudziesięciu euro. Bilety będą tańsze w pociągach kursujących poza godzinami szczytu, np. w środku tygodnia, wczesnym rankiem lub późnym wieczorem. Warto kupować bilety z wyprzedzeniem. Im bliżej do wyjazdu, tym ceny będą wyższe.
Warto pamiętać, że hiszpańscy przewoźnicy funkcjonują podobnie jak tanie linie lotnicze. Usługi takie jak wybór miejsca w pociągu, przewóz większej walizki lub dodatkowej sztuki bagażu, czy możliwość zmiany lub odwołania rezerwacji, są dodatkowo płatne. Jeżeli weźmiemy zbyt duży lub zbyt dużo bagażu, podczas kontroli biletów będziemy musieli dodatkowo zapłacić.
Jak wygląda podróż pociągiem?
Pod kilkoma względami podróż hiszpańską koleją dużych prędkości przypomina nieco podróż samolotem. Na początek warto zwrócić uwagę, z którego dworca odjeżdża nasz pociąg. Z uwagi na inny rozstaw torów, pociągi dużych prędkości często odjeżdżają z innych dworców niż pociągi lokalne. Przykładowo w Walencji pociągi dużej prędkości odjeżdżają z dworca Joaquin Sorolla, a nie z głównego dworca Norte. Informacja o nazwie stacji początkowej i końcowej zawsze znajduje się na bilecie.
Na dworcu najlepiej jest pojawić się co najmniej na pół godziny przed planowaną godziną odjazdu, ponieważ wszystkich pasażerów czeka kontrola bezpieczeństwa, która odbywa się przed wejściem na perony. Wygląda ona nieco podobnie jak na lotnisku, jednakże jest mniej dokładna.
Co ważne, na pokład pociągu można wnosić własne napoje. Na pokładzie zabroniona jest między innymi broń, przedmioty ostre oraz niebezpieczne chemikalia.
Po przejściu przez kontrolę bezpieczeństwa odnajdujemy swój pociąg na tablicy odjazdów i udajemy się na właściwy peron. Informacja o peronie pokazywana jest na kilkanaście minut przed odjazdem pociągu. Przy wejściu na peron odbywa się kontrola biletów. Po kontroli udajemy się do właściwego wagonu. Numery wagonów widnieją zazwyczaj w okolicy poszczególnych drzwi. Pociągi potrafią być dość długie i mieć nawet kilkanaście wagonów.
Na pokładzie pociągu zajmujemy swoje miejsca, które wskazane są na bilecie. Numery miejsc znajdują się zazwyczaj nad fotelami.
Połączenia są obsługiwane różnym typem taboru, przez co standard wyposażenia wnętrza może się nieco różnić. W niektórych pociągach Avlo (np. na trasie Walencja – Madryt) każdy pasażer ma własny monitor, na którym może korzystać z rozrywki pokładowej. Można też tam sprawdzić między innymi aktualne położenie pociągu na mapie, aktualną prędkość jazdy, godziny przyjazdu do poszczególnych stacji, a nawet sprawdzić stan zajętości toalet. Nie każdy pociąg jest jednak wyposażony w to udogodnienie. Wówczas informacje o podróży są wyświetlane na wyświetlaczach zbiorczych.
W przeciwieństwie do pendolino PKP Intercity Hiszpanie chętnie chwalą się prędkością swoich pociągów. Na wyświetlaczach często można ujrzeć informację o aktualnej prędkości. Bardzo często jest to 300 km/h.
W pociągu bilety zasadniczo nie są sprawdzane, ponieważ kontrola odbyła się przed wejściem na peron. Obsługa pociągu sprawdza jednak dyskretnie zajętość miejsc. Jeżeli siedzimy nie na swoim miejscu, drużyna konduktorska może poprosić nas o pokazanie biletu.